Βοτανολογία - Αλθαία (Marshmallow)

Αγγλική ονομασία: Marshmallow
Επιστημονική ονομασία: Althaea officinalis
Άλλες ονομασίες: Δενδρομολόχα, νερομολόχα, βίσκος
Οικογένεια: Μαλαχωδών (μαλαχιοειδή)
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Άνθη, Φύλλα, Ρίζες


Μορφολογία - Γενικά Χαρακτηριστικά

Είναι ποώδες φυτό και προτιμά της δροσερές, υγρές περιοχές. Το βρίσκουμε σε πεδινά ή ημιορεινά μέρη, κυρίως κοντά σε υγρότοπους.

Είναι χνουδωτό με φύλλα στρογγυλά, οδοντωτά και παχειά. Τα άνθη είναι λευκορόδινα με ανοιχτό πράσινο μίσχο και ο βλαστός όρθιος επίσης χνουδωτός. Η ρίζα της είναι παχιά, κωνική, λεκού χρώματος και παράγει γλοιώδη ουσία.

Πέρα από τη φαρμακευτική ποικιλλία, υπάρχει και η κοσμητική ροδανθής σε Εύβοια, Θεσσαλία και Ήπειρο αλλά και η Ωχρή στην Συρία.

Η γεύση της είναι δροσερή και γλυκιά.

Από τα φαρμακευτικά της συστατικά, μας ενδιαφέρει κυριως το γλίσχρασμα που βρίσκεται στη ρίζα της σε ποσοστό 25-35%. Περιέχει επίσης τανίνες, πηκτίνη και ασπαραγγίνη. Τα φύλλα περιέχουν επίσης και αιθέριο έλαιο.


Ιστορικά

Η χρήση της αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη, 2.000 χρόνια πριν. Αλλά και ο Θεόφραστος αναφέρει πως η δενδρομολόχα στο κρασί λειτουργεί ευεργετικά κατά βήχα. Γενικά ήταν γνωστή για φλεγμονές και η ρίζα ως φάρμακο για τον πονόλαιμο.

Ο Καρλομάγνος κατά τον 8ο αιώνα, απαίτησε την εκτεταμένη καλλιέργεια του φυτού στα εδάφη του εξαιτείας της ιδιότητας της Αλθαίας να επιταχύνει την επούλωση των πληγών, κάτι ιδιαίτερα χρήσιμο σε πεδία μαχης.

Έχει αναφερθεί και αφροδισιακή ιδιότητα της Αλθαίας, λόγω της αύξησης της ερωτικής επιθυμίας των δύο φύλων.

Τέλος, στη Βίβλο αναφέρεται ως φυτό πολύ ωφέλιμο και ως τρόφιμο των φτωχών σε περιόδους λιμών.


Συλλογή

Ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τον Αύγουστο. Τον πρώτο χρόνο, συλλέγουμαι τα άνθη κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και τα φύλλα τέλος καλοκαιριού μετά την άνθηση. Η ρίζα, συλλέγεται το φθινώπορο ή και το χειμώνα αλλά μόνο κατά το 2ο ή 4ο έτος.

Η ρίζα πρέπει να ξεριζώνεται με προσοχή και δεν πρέπει να ξεπλένουμε τα χώματα με νερό διότι μετά στεγνώνει δύσκολα και χάνεται μεγάλο μέρος γλοιώδους ουσίας η οποία έχει τις φαρμακευτικές ιδιότητες. Μετά τον προσεκτικό καθαρισμό της από χώματα και ριζικές ίνες, αφαιρούμε τη φλούδα με μαχαιράκι και όταν ξεραθεί, την κόβουμε σε κομμάτια.

 

 

Ιδιότητες - Χρήση

Τα φύλλα της χρησιμοποιούνται εσωτερικώς ως έγχυμα για προβλήματα ουροποιητικού (ουριθρίτιδα, άμμο κλπ) λόγω της διουρητικής τους ιδιότητας αλλά και για προβλήματα πνευμόνων όπως βρογχίτιδα ή βήχα καθώς έχουν μαλακτική και αποχρεμπτική δράση.

Νωπά, τα φύλλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως κατάπλασμα σε ηλιακά εγκαύματα, καψίματα, εξανθήματα και τσιμπήματα εντόμων. Επίσης για φλεγμονές και έλκη δέρματος και για αφαίρεση ακίδων.

Τα άνθη χρησιμοποιούνται κυρίως για τις μαλακτικές και καταπραυντικές τους ιδιότητες σαν αφέψημα για τον βήχα.

Η ρίζα τώρα, συγκεντρώνει τις περισσότερες θεραπευτικές ιδιότητες. Χρησιμοποιείται κυρίως για πεπτικά προβλήματα και συγκεκριμένα για φλεγμονές της πεπτικής οδού (στόμα, ούλα, στομάχι, έντερα κλπ) καταπραύνοντας διαταραχές όπως δυσεντερία, γαστρίτιδα, έλκη, και ανακουφίζει επίσης από τον βήχα σε περιπτώσεις κρυώματος και βρογχίτιδας λόγω της μαλακτικής και καταπραυντικής επίδρασής της.

Αναφέρεται επίσης και η ιδιότητά της να ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα βοηθώντας τα λευκά κύτταρα να καταστρέψουν τα μικρόβια.

Αξιοσημείωτη είναι η δράση της κολλώδης ουσίας της ρίζας η οποία απορροφά νερό και διογκώνεται δημιουργώντας έτσι ζελατίνα η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο δέρμα για να ανκουφίσει και να προστατέψει από κοψίματα, εκδορές, εγκαύματα, πληγές, κιρσσούς και εξωτερικά έλκη.


Άλλες χρήσεις:
Γαργάρες για αποστήματα δοντιών και επούλωση πληγών των ούλων αλλά και ως μαλακτικό λαιμού.
Τα ξηρά φύλλα μασιούνται από μικρά παιδιά για να βγουν εύκολα τα πρώτα δόντια.

Η πολτοποιημένη ρίζα της χρησιμοποιείται εξωτερικά ως επουλωτικό, ζεστό κατάπλασμα για θεραπεία φλεγμονών του δέρματος.

Για το βάμμα της, οι δοσολογίες είναι 1 μέρος φυτού σε 5 μέρη αλκοόλ


Καλλιέργεια

Η καλλιέργειά της είναι εύκολη καθώς δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις. Πολλάπλασιάζεται εύκολα με σπόρο ή και ρίζωμα τα οποία φυτεύονται την άνοιξη αλλά και το χειμώνα και προτιμά τα δροσερά, κοπρισμένα χώματα. Αντέχει στην ζέστη και την ξηρασία.